Γεράσιμος Πιτζαμάνος

Ο Γεράσιμος Πιτζαμάνος γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλονιάς το 1787. Τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής τα πήρε από τον πατέρα του και στη συνέχεια από τον ζωγράφο Νικόλαο Κατούνη. Το 1802 κατατάσσεται στον στρατό. Με την κατάληψη των Επτανήσων από τους Γάλλους διορίζεται τοπογράφος και καλείται να χαρτογραφήσει τα Επτάνησα αλλά και τις ακτές της Ηπείρου. Το ταλέντο του γίνεται γνωστό και σύντομα βρίσκεται να σπουδάζει ζωγραφική και αρχιτεκτονική στις καλύτερες σχολές της Ρώμης και του Παρισιού, έχοντας μάλιστα την υποστήριξη του ίδιου του Ναπολέοντα. Το 1817 επιστρέφει στην Κέρκυρα για να διδάξει στην Ιόνιο Ακαδημία. Έναν χρόνο αργότερα ξεκινά μια περιοδεία στα Επτάνησα και σε κάποιες τουρκοκρατούμενες περιοχές. Τελευταίος σταθμός του, το 1820, είναι η Κωνσταντινούπολη, όπου και γίνεται μέλος της Φιλικής Εταιρίας. Εκεί, μεταξύ άλλων συμμετέχει και στη δημιουργία μιας παράστασης με θέμα τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Οι τουρκικές αρχές τον καταδιώκουν και ζητά καταφύγιο στη βρετανική πρεσβεία. Τον Απρίλιο του 1821 φυγαδεύεται από την Πόλη και πηγαίνει να δουλέψει για τον Τσάρο της Ρωσίας. Εκεί παθαίνει φυματίωση. Επιστρέφει το 1825 στην Κέρκυρα όπου και πεθαίνει σε ηλικία μόλις 38 ετών.

Παρά τη σύντομη ζωή του το έργο του ήταν σημαντικό τόσο καλλιτεχνικά όσο και πολιτικά, μιας και συμμετείχε στις προεπαναστατικές ζυμώσεις. Μεγάλο μέρος του έργου του χάθηκε μετά τον καταστρεπτικό σεισμό του 1953 στην Κεφαλονιά. Επίσης πολλά έργα του είναι σκορπισμένα σε όλη την Ευρώπη.

Το όνομα του Πιτζαμάνου συνδέθηκε με πολλές πρωτιές. Ήταν ο πρώτος καθηγητής πανεπιστημίου που δίδαξε Πολιτική Αρχιτεκτονική στο πανεπιστήμιο της Κέρκυρας. Υπήρξε ο πρώτος αρχιτέκτονας που μελέτησε με αντικειμενικότητα την οθωμανική αρχιτεκτονική και αυτός που εξέδωσε το πρώτο βιβλίο αρχιτεκτονικής στον ελλαδικό χώρο. Ακόμη εισήγαγε την κοσμική χαρακτική στα Επτάνησα.

Μέσα από το ζωγραφικό αλλά και το αρχιτεκτονικό του έργο μπορούμε να αντλήσουμε πολλές πληροφορίες για την αρχιτεκτονική της εποχής, τα τοπία, τους ανθρώπους αλλά και τις ενδυμασίες τους. Αγαπήθηκε ιδιαίτερα ως προσωπογράφος, και δεν είναι να απορεί κανείς γι’ αυτό αν αντικρίσει τα έργα του. Οι αποφασιστικές πινελιές, τα χρώματα και η έντασή τους, δίνουν στα πρόσωπα ζωντάνια και κίνηση, έτσι που νομίζεις ότι αντικρίζεις τον εικονιζόμενο άνθρωπο σε ένα σημαντικό στιγμιότυπο της ζωής του. Σαν να βλέπεις την ιστορία που τον οδήγησε εκεί και την ιστορία που θα ακολουθήσει. Πρόσωπα που κουβαλούν μαζί τους πόνο μα και ελπίδα για την απελευθέρωση που έρχεται. Κατάφερε μέσα στα έργα του να αιχμαλωτίσει μια από τις σημαντικότερες εποχές της ελληνικής ιστορίας. Την εποχή που προετοιμαζόταν ο αγώνας για την απελευθέρωση.

Οι παραπάνω πληροφορίες σκιαγραφούν το προφίλ ενός ανθρώπου πρωτοπόρου, ιδεαλιστή, ανθρωπιστή και φιλελεύθερου. Ίσως έχουν δίκιο αυτοί που τον χαρακτηρίζουν προάγγελο του ευρωπαϊκού ρομαντισμού. Μέσα από την τέχνη του αλλά και την ίδια τη ζωή του δίδαξε την ελευθερία: την ελευθερία του πνεύματος αλλά και την ελευθερία από τον ζυγό των Τούρκων.

 

Οι φωτογραφίες ανακτήθηκαν από τον διαδικτυακό τόπο www.nhmuseum.gr

Εικόνες