Οι Τζαμάλες της Θράκης
Πολλά είναι τα έθιμα της ελληνικής υπαίθρου που οι ρίζες τους χάνονται στα βάθη των αιώνων. Έθιμα που αναβιώνουν ακόμη -όχι βέβαια με την πίστη που είχαν οι παλαιότεροι άνθρωποι- αλλά σαν μια προσπάθεια να μην ξεχαστεί η λαϊκή παράδοση. Τα περισσότερα σχετίζονται με τη σπορά, την καρποφορία και την παράκληση για καλή σοδειά. Αυτά που σχετίζονται με τη γονιμότητα του εδάφους λέγονται γονιμοποιητικά. Ανάμεσά τους και η Τζαμάλα, που απαντάται κυρίως σε περιοχές της Θράκης.
Στα αραβικά Τζαμάλα σημαίνει καμήλα, γι’ αυτό και για τις ανάγκες του δρώμενου δημιουργείται μια αυτοσχέδια καμήλα. Με μεγάλα ξύλα έφτιαχναν τον σκελετό της, τον οποίο κάλυπταν με προβιές, δέρματα και πανιά. Ένα μακρύ κοντάρι χρησιμοποιούνταν για λαιμός, πάνω στο οποίο στερέωναν ένα κεφάλι αλόγου ή αγελάδας, με αφύσικα μεγάλα δόντια. Έπειτα στόλιζαν αυτό το ιδιόμορφο ζώο με χάντρες και χαϊμαλιά και πρόσθεταν και ένα μακρύ χαλί, που αποτελούσε την κρυψώνα των ανδρών που κουνούσαν τα πόδια της Τζαμάλας. Πάνω στη Τζαμάλα τοποθετούσαν ένα ψεύτικο παιδί. Τόσο η θηλυκή υπόσταση του ζώου όσο και το παιδί συμβόλιζαν τη γονιμότητα, μαζί με τα καρύδια και τα ρόδια που προσφέρονταν ως κεράσματα.
Ένα μεγάλο μπουλούκι μασκαρεμένων συνόδευε τη Τζαμάλα στις γειτονιές με τραγούδια και χορούς. Η τελετουργία όμως τηρούνταν κατά γράμμα και όλοι έπαιρναν στα σοβαρά τον ρόλο που τους είχε ανατεθεί.
Μαρτυρίες λένε ότι στον Πόντο μάζευαν σιτάρι από τα σπίτια και έκλεβαν γλάστρες, σταφύλια και λουλούδια. Το σιτάρι το πουλούσαν και με τα χρήματα οργάνωναν γλέντι για όλη την κοινότητα.
Το δρώμενο της Τζαμάλας γινόταν συνήθως τον Οκτώβριο, κοντά στη γιορτή του Αγίου Δημητρίου ή -ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες- όταν γινόταν η σπορά.
