Ηλίας Βενέζης
Ο Ηλίας Βενέζης είναι πεζογράφος, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της γενιάς του ‘30. Το έργο του πραγματεύεται όλα εκείνα τα γεγονότα που προηγήθηκαν και ακολούθησαν τον ξεριζωμό των Ελλήνων από τη Μικρά Ασία. Ζώντας ο ίδιος την ωμότητα του πολέμου και των διωγμών δημιουργεί ένα έργο σχεδόν αυτοβιογραφικό, που λειτουργεί σαν μια ηχηρή καταγγελία των εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας που γίνονται στους πολέμους.
Ο Ηλίας Μέλλος (Βενέζης ήταν το φιλολογικό ψευδώνυμό του) γεννήθηκε στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Γονείς του ήταν η Βασιλική Μπιμπέλα και ο Μιχαήλ Μέλλος. Με το ξέσπασμά του Α’ Παγκοσμίου πολέμου μετακομίζουν στη Μυτιλήνη όπου και ολοκληρώνει το Γυμνάσιο. Μετά την απόβαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Μικρά Ασία η οικογένεια επιστρέφει στο Αϊβαλί και ο Βενέζης προετοιμάζεται για σπουδές στη Γαλλία. Τα σχέδιά του ματαιώνονται όταν ξεκινά η Μικρασιατική Καταστροφή και ο ίδιος δεν προλαβαίνει να διαφύγει στην Ελλάδα με την υπόλοιπη οικογένειά του. Έτσι, συλλαμβάνεται από τους Τούρκους και στέλνεται στα Τάγματα Εργασίας μαζί με 3000 συμπατριώτες του. Μετά από 14 μήνες αφήνεται ελεύθερος και είναι ένας από τους μόλις 23 αιχμαλώτους που επιβίωσαν.
Καταφεύγει στη Μυτιλήνη όπου βρίσκεται η οικογένειά του. Εκεί ξεκινά να εργάζεται ως υπάλληλος στην Τράπεζα της Ελλάδος και γνωρίζει τον Στρατή Μυριβήλη, ο οποίος τον παρακινεί να γράψει για την αιχμαλωσία του. Οι εμπειρίες του δημοσιεύονται σε συνέχειες στο περιοδικό του Στρατή Μυριβήλη Καμπάνα και τελικά εκδίδονται υπό μορφή μυθιστορήματος το 1931 με τον τίτλο Το Νούμερο 31328 (ο αριθμός που είχε στα Τάγματα Εργασίας). Στο έργο του αυτό ο Βενέζης περιγράφει με ιδιαίτερα ρεαλιστικό τρόπο μια από τις πιο μελανές σελίδες της παγκόσμιας ιστορίας. Στην ουσία δημιουργεί ένα βαθιά αντιπολεμικό μυθιστόρημα που δεν αναδεικνύει καλούς και κακούς, νικητές και ηττημένους. Μοναδικός του σκοπός είναι να καταδείξει την αγριότητα του πολέμου και τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν από τους Έλληνες και από τους Τούρκους. Με το μυθιστόρημα αυτό ο Βενέζης καθιερώνεται ως συγγραφέας και γίνεται γνωστός και στους λογοτεχνικούς κύκλους της Αθήνας.
Στο μεταξύ παίρνει μετάθεση στην Αθήνα. Το 1938 παντρεύεται τη Σταυρίτσα Μολυβιάτη και αποκτούν μαζί μια κόρη, την Άννα. Έναν χρόνο αργότερα κυκλοφορεί το μυθιστόρημά του Γαλήνη που βραβεύεται με το Κρατικό Βραβείο λογοτεχνίας και αποσπά Έπαινο από την Ακαδημία Αθηνών. Στο μυθιστόρημα αυτό περιγράφει τις περιπέτειες των προσφύγων με τη μετεγκατάστασή τους στην Ελλάδα.
Τον Δεκέμβριο του 1943 συλλαμβάνεται στον χώρο εργασίας του από τα γερμανικά Ες-Ες και οδηγείται στις φυλακές Αβέρωφ, στο κελί BLOCK C όπου φυλακίζονταν οι μελλοθάνατοι. Μετά από τις θυελλώδεις αντιδράσεις του πνευματικού κόσμου της Ελλάδας τελικά απελευθερώνεται και γράφει το θεατρικό έργο Μπλοκ C, που είναι βασισμένο σε αυτή την εμπειρία του. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους εκδίδεται το μυθιστόρημά του Αιολική Γη, που παρουσιάζει την ευτυχισμένη ζωή των Ελλήνων της Μικράς Ασίας πριν από τον ξεριζωμό. Η πρώτη έκδοση εξαντλείται μέσα σε δύο εβδομάδες. Το έργο του είναι ήδη αναγνωρισμένο στη χώρα μας και μεταφράζεται και σε πολλές ακόμη γλώσσες, συστήνοντας έτσι την ελληνική λογοτεχνία στον υπόλοιπο κόσμο.
Με την Αιολική Γη φαίνεται να κλείνει ένας πολύ σημαντικός κύκλος έργων για τον Βενέζη, παρουσιάζοντας με πληρότητα, ειλικρίνεια, ψύχραιμη και ελάχιστα συναισθηματική ματιά το θέμα του ξεριζωμού. Εκτός από αυτά τα τρία μυθιστορήματα ο Βενέζης έγραψε διηγήματα, ταξιδιωτικά αλλά και τρία ιστορικά βιβλία.
Αναγνωρίστηκε από τους ομότεχνούς του και ήταν εξαιρετικά δημοφιλής λογοτέχνης. Το 1957 εκλέχθηκε μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Απεβίωσε το 1973 στην Αθήνα προσβεβλημένος από καρκίνο του φάρυγγα.
