Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μηλιάς Γρεβενών

Σαν καλογραμμένο παραμύθι που αφηγείται την εξέλιξη του κόσμου μοιάζει η παλαιοντολογική έκθεση που βρίσκεται στη Μηλιά Γρεβενών και έχει τίτλο «Κυνήγι Ελεφάντων στα Γρεβενά». Ωστόσο, όσο κι αν θυμίζει παραμύθι, τα εκθέματα της συλλογής μαρτυρούν την ιστορία της ευρύτερης περιοχής, που καθόλου δε μοιάζει με αυτό που είναι σήμερα.

Πριν από 3.000.000 χρόνια στην περιοχή των Γρεβενών αλλά και σε ολόκληρη τη Δυτική Μακεδονία το κλίμα ήταν θερμό, σε αντίθεση με το δριμύ ψύχος που επικρατούσε στην Ευρώπη. Επιπλέον, πυκνά τροπικά δάση αλλά και μεγάλες λίμνες και ποτάμια συνέθεταν ένα σκηνικό πολύ διαφορετικό από αυτό που αντικρίζει κανείς στις μέρες μας. Αυτοί οι δυο παράγοντες συνετέλεσαν στο να αποτελέσει αυτή η περιοχή καταφύγιο για πολλά ζώα, που έτσι κατάφεραν να επιβιώσουν. Μεγάλα σαρκοφάγα αιλουροειδή με τεράστιους πριονωτούς κυνόδοντες (μαχαιρόδοντες), αρκούδες, λύγκες κυνηγούσαν τα φυτοφάγα, μεταξύ των οποίων ρινόκεροι, ιππάρια (μικρόσωμα άλογα με τρία δάκτυλα στα πόδια τους, ενώ τα σημερινά έχουν ένα δάκτυλο), τάπιροι (συγγενείς των ρινόκερων με κολοβή προβοσκίδα), βοοειδή, ελαφοειδή και αγριόχοιροι περιπλανιόνταν.

Όμως το πιο σημαντικό και το πιο εντυπωσιακό εύρημα, που ανακαλύφθηκε το 2007 μετά από ανασκαφές που έγιναν από το τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι ο μαστόδοντας των Γρεβενών, με ύψος περίπου 3,5 μέτρα και βάρος περίπου 6,5 τόνους. Ο «Γίγαντας του Μπόρσον», όπως ονομάζεται, (πρόγονος των σημερινών ελεφάντων) έφερε τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες που έχουν βρεθεί στον κόσμο και που κατέχουν το παγκόσμιο ρεκόρ Γκίνες, με μήκος 5,02 μέτρα. Το γιγάντιο αυτό ζώο υπολογίζεται ότι χρειαζόταν τουλάχιστον 300 κιλά τροφής την ημέρα και 200 λίτρα νερό, τα οποία η πλούσια σε βλάστηση και νερά περιοχή μπορούσε να του τα παρέχει. Ακόμη βρέθηκαν και οι μικροί χαυλιόδοντες που υπήρχαν στην κάτω σιαγόνα, οι οποίοι προφανώς με την πορεία της εξέλιξης εξαφανίστηκαν. Αυτό που επίσης διαφοροποιεί τον μαστόδοντα από τους ελέφαντες και τα μαμούθ είναι οι χαυλιόδοντές του που είναι ευθείς και δεν είναι κυρτοί. Η εύρεση της σιαγόνας μαρτυρά ότι το ζώο είναι μαστόδοντας, καθώς στα δόντια του υπάρχουν διάσπαρτα φύματα που μοιάζουν με μαστάρια για να αλέθει την τροφή του, ενώ στα δόντια των συγγενικών του μαμούθ και ελεφάντων υπάρχουν πλατιά ελάσματα. Ο σκελετός του ζώου αλλά και οι μεγάλοι χαυλιόδοντες αποκαλύπτουν ότι πρόκειται για αρσενικό μαστόδοντα με ηλικία 25-30 ετών.

Ένας μικρότερος μαστόδοντας που είχε ανακαλυφθεί το 1997 αποτελεί επίσης ένα πολύ σημαντικό έκθεμα. Οι χαυλιόδοντές του είναι μικρότεροι, με το μήκος τους να φτάνει τα 4,39 μέτρα. Βρέθηκαν επιπλέον η κάτω γνάθος του καθώς και πολλά οστά από τον σκελετό του.

Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Μηλιά Γρεβενών είναι το μέσο για να ταξιδέψουμε στο παρελθόν και να ανακαλύψουμε τη μαγική ιστορία μιας άλλης εποχής. Μιας εποχής που στα Γρεβενά κατοικούσαν ζώα που τώρα πια βρίσκουμε μόνο στα παραμύθια.

Εικόνες