Ναός της Αναστάσεως: Το σπουδαιότερο μνημείο του Χριστιανισμού

Ο Ναός της Αναστάσεως, το σημαντικότερο μνημείο της χριστιανοσύνης, βρίσκεται στην Ιερουσαλήμ. Είναι ένα επιβλητικό σύμπλεγμα προσκυνημάτων και ιερών τόπων, που μαρτυρούν την ιστορία του χριστιανισμού αλλά και του ίδιου του μνημείου. Πάνω στα ιερά κτήρια αποτυπώνονται οι καταστροφές, οι συγκρούσεις και οι ανοικοδομήσεις που έχει υποστεί το μνημείο στο πέρασμα των αιώνων.

Αποτελεί την έδρα του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου των Ιεροσολύμων. Η διαχείριση και συντήρησή του γίνεται από 6 διαφορετικές χριστιανικές εκκλησίες: την Ελληνορθόδοξη, τη Ρωμαιοκαθολική, την Αρμένικη αποστολική, τους κόπτες Αιγύπτιους, τους ορθόδοξους Σύριους και την εκκλησία της Αιθιοπίας. Ωστόσο, επειδή συχνά υπάρχουν διενέξεις ανάμεσα σε αυτές τις εκκλησίες, κλειδοκράτορες του Ναού είναι δυο οικογένειες μουσουλμάνων που διατηρούν την ουδετερότητά τους κι έτσι διασφαλίζεται η απρόσκοπτη λειτουργία του ναού.

Τόπος μαρτυρίου και ανάστασης

Το σημαντικό αυτό οικοδόμημα χτίστηκε εκεί όπου άλλοτε υπήρξε ο Γολγοθάς, ο τόπος της σταύρωσης και ταφής του Ιησού Χριστού. Η επίσκεψή του αποτελεί διακαή πόθο και ταξίδι ζωής για κάθε χριστιανό.

Ο Ναός στο εσωτερικό του ενσωματώνει ιερούς χώρους και προσκυνήματα που αποκαλύπτουν την ιστορία του Πάθους, της Σταύρωσης, της Ταφής και της Ανάστασης του Ιησού. Ο επιβλητικός διάκοσμος με τις βυζαντινές αγιογραφίες, τις εικόνες, τα σκαλιστά αναγεννησιακά αγάλματα και τα περίτεχνα ψηφιδωτά εξιστορεί τα πάθη του ίδιου του οικοδομήματος μέσα στο πέρασμα των αιώνων και κάνει την ατμόσφαιρα ακόμη πιο κατανυκτική. Καθώς ο προσκυνητής περνά την αγία πόρτα του ναού -με ύψος περίπου 5 μέτρα και πλάτος 3- βρίσκεται μπροστά στο προσκύνημα της Αγίας Αποκαθήλωσης, δηλαδή το «κενό μνημείο» στο οποίο τοποθέτησαν το σώμα του Χριστού αφού το αποκαθήλωσαν και το άλειψαν με αρώματα.

Στην καρδιά του Ναού υπάρχει το Ιερό Κουβούκλιο, δηλαδή ο Πανάγιος Τάφος. Το Ιερό Κουβούκλιο εσωτερικά χωρίζεται σε δυο μέρη: στον προθάλαμο, όπου φυλάσσεται τμήμα του λίθου πάνω στον οποίο είχε σταθεί ο άγγελος και ανήγγειλε την Ανάσταση στις μυροφόρες, και τον κυρίως νεκρικό θάλαμο, το μέρος στο οποίο είχε ταφεί ο Ιησούς. Τον Πανάγιο Τάφο φωτίζουν πάντα 43 άσβεστα καντήλια.

Σε ύψος περίπου τεσσερισήμισι μέτρων βρίσκεται ο βράχος του Γολγοθά, που στα εβραϊκά σημαίνει «κρανίου τόπος». Το σημείο αυτό έχει επενδυθεί με μάρμαρο και ο προσκυνητής μπορεί να φτάσει εκεί μέσω κάποιας από τις τέσσερις σκάλες. Σε ένα σημείο του βράχου μάλιστα βρίσκεται και μια ρωγμή, η οποία -σύμφωνα με την παράδοση- σχηματίστηκε από τον σεισμό που έγινε την ώρα της Σταύρωσης.

Εκτός από αυτά τα σημαντικά προσκυνήματα, μέσα στον Ναό της Αναστάσεως υπάρχουν και διάφορα παρεκκλήσια στενά συνδεδεμένα με τα γεγονότα της Σταύρωσης και της Ανάστασης. Έτσι, ο πιστός έχει της ευκαιρία να προσκυνήσει:

1. Το παρεκκλήσιο του Αδάμ

2. Το παρεκκλήσιο του Ακάνθινου Στεφάνου

3. Το παρεκκλήσιο της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού

4. Το παρεκκλήσιο «Διεμερίσαντο»

5. Το παρεκκλήσιο του εκατόνταρχου Λογγίνου

 6. Το παρεκκλήσιο των Κλαπών και η φυλακή του Χριστού

7. Το παρεκκλήσιο «Μη μου Άπτου» ή της Μαρίας Μαγδαληνής

8. Το παρεκκλήσιο των Λατίνων και ο κίωνας της Φραγγελέσεως

9. Ο χώρος ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού.

Κάθε χρόνο στον Ναό της Αναστάσεως πλήθος πιστών συρρέει από κάθε γωνιά του πλανήτη για να ζήσουν το Πάσχα στον χώρο του μαρτυρίου και να δουν το Άγιο Φως να ανάβει θαυματουργικά. Η άγια φλόγα μεταφέρεται στους χριστιανικούς ναούς σε όλο τον κόσμο, διαδίδοντας το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης.

 

Η ιστορία ενός πολύπαθου ναού

Ο Ναός της Αναστάσεως δεν παρουσιάζει την κλασική μορφή ενός ορθόδοξου χριστιανικού ναού. Πώς θα μπορούσε άλλωστε μετά από τόσους αιώνες που έχουν μεσολαβήσει από την αρχική οικοδόμησή του!  Οι αλλεπάλληλες καταστροφές και ανοικοδομήσεις καταγράφονται πάνω στο κτήριο και το κάνουν μοναδικό στο είδος του.

Η παράδοση λέει ότι μετά την Ανάσταση του Ιησού το γεγονός άρχισε να διαδίδεται προφορικά σε όλο τον κόσμο. Πλήθος πιστών συνέρρεε στην περιοχή με σκοπό να προσκυνήσει κρυφά το μέρος που υποδείκνυαν οι περιγραφές. Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός, ενοχλημένος από αυτό το γεγονός, το 135 διέταξε να χτίσουν πάνω από τον Γολγοθά και τον τάφο του Ιησού ναούς της Αφροδίτης και του Δία. Στη συνέχεια, στο διάστημα 325-335, με διαταγή του Αυτοκράτορα Μεγάλου Κωνσταντίνου γκρεμίζονται οι αρχαιοελληνικοί ναοί και χτίζεται ο Ναός της Αναστάσεως, μια μεγαλόπρεπη βασιλική εκκλησία που περιλαμβάνει τον Γολγοθά και τον τάφο του Ιησού. Το κτήριο αυτό διατηρήθηκε μέχρι το 614, όταν οι Πέρσες κατέστρεψαν και λεηλάτησαν τον ναό. Έγινε προσπάθεια αποκατάστασής του μερικά χρόνια αργότερα, το 626, από τον τοποτηρητή του πατριαρχικού θρόνου Μοδέστου. Τελικά καταστράφηκε πάλι ολοσχερώς το 1009 από τον χαλίφη Αλ Χακίμ. Ακολούθησαν νέες ανοικοδομήσεις του Ναού κοντά στα πρότυπα του αρχικού κτίσματος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, που ωστόσο κάθε φορά καταστρέφονταν είτε εν μέρει είτε ολοσχερώς από τους νέους κατακτητές της πόλης.

Σημαντικό ρόλο για να διαμορφωθεί η σημερινή μορφή του Ναού έπαιξε η ανοικοδόμηση των Σταυροφόρων το 1099. Τους επόμενους αιώνες έγιναν πολλές επισκευές, προσθήκες και εργασίες συντήρησης. Το 1808 αποτελεί άλλη μια χρονιά καταστροφής του Ναού, αυτή τη φορά από μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε σε ένα παρεκκλήσιο. Οι σεισμοί του 1834 και του 1927 επίσης του προκάλεσαν μεγάλες βλάβες. Σήμερα γίνεται η από κοινού συντήρηση των μνημείων από την Εκκλησία Ιεροσολύμων, Ελλήνων, Λατίνων και Αρμενίων.

Τον Ιούλιο του 2016 ξεκίνησε η ενίσχυση, συντήρηση και αποκατάσταση του Ιερού Κουβουκλίου του Πανάγιου Τάφου από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το έργο ολοκληρώθηκε μετά από 8 μήνες και είχε ως αποτέλεσμα να αφαιρεθεί ο σιδερένιος κλωβός που είχε τοποθετηθεί πριν από εβδομήντα χρόνια από τη Βρετανική Αρμοστεία. Οι παρεμβάσεις του ΕΜΠ κατάφεραν να ενισχύσουν τη στατικότητα του ναού αλλά και να αναδείξουν τη μεγαλοπρέπεια αυτού του μνημείου.

 

Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από τον επίσημο διαδικτυακό χώρο του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων jerusalem-patriarchate.info

Εικόνες