Παλαιοντολογικό Μουσείο Τήλου
Είναι γνωστό σε όλους μας ότι ο κόσμος όπως τον γνωρίζουμε τώρα, όσων αφορά τη μορφολογία του εδάφους, το κλίμα, τη χλωρίδα και την πανίδα ήταν πολύ διαφορετικός πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια. Συγκεκριμένα, πριν από περίπου 45.000 χρόνια η θάλασσα του Αιγαίου ήταν πολύ πιο ρηχή και τα νησιά μπορεί να είχαν μέχρι και διπλάσιο μέγεθος. Εκείνη την περίοδο μετανάστευσε από την Ασία ο ασιατικός ελέφαντας, αναζητώντας ένα μέρος με θερμότερο κλίμα για να ζήσει. Ο ελέφαντας αυτός κολύμπησε μέχρι την Τήλο, όπου εγκαταστάθηκε, και έζησε εκεί για χιλιάδες χρόνια.
Αυτό μαρτυρούν τα οστά 90 ελεφάντων που βρέθηκαν στο σπήλαιο του Χαρκαδιού. Ο ελέφαντας της Τήλου είναι ένας ελέφαντας νάνος που το ύψος του μπορούσε να φτάσει το 1,50 μέτρο και το βάρος του τα 500 κιλά. Οι επιστήμονες υποθέτουν ότι οι ελέφαντες που έφτασαν αρχικά στο νησί δεν είχαν αυτό το μέγεθος, όμως η εξελικτική πορεία του είδους τους οδήγησε στο να γίνουν νάνοι. Το φαινόμενο του νανισμού σε μεγαλόσωμα ζώα παρατηρείται συχνά σε νησιά και απομονωμένες περιοχές λόγω του περιορισμένου όγκου τροφής αλλά και επειδή δε γίνεται ανανέωση του γενετικού υλικού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μετά από αιώνες εξέλιξης το μέγεθός του να συρρικνωθεί.
Η μελέτη των οστών που έχουν βρεθεί αποκαλύπτουν ένα είδος ελέφαντα που ήταν πολύ ευλύγιστος και άριστα προσαρμοσμένος στο ορεινό και τραχύ έδαφος του νησιού. Ωστόσο οι κλιματικές αλλαγές, που προκάλεσαν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας μειώνοντας έτσι την έκταση του νησιού, σε συνδυασμό με την πιθανή μόλυνση του νερού αλλά και του εδάφους από την έκρηξη των παρακείμενων ηφαιστείων της Νισύρου και της Κω προκάλεσαν την εξαφάνισή του.
Σήμερα, στο Μουσείο Ελεφάντων στην Τήλο εκτίθενται πολλά από τα οστά που έχουν βρεθεί αλλά και η τρισδιάσταση αναπαράσταση αυτού του μικρόσωμου ελέφαντα. Επισκέψιμο είναι επίσης το σπήλαιο του Χαρκαδιού, που αποτελεί την πύλη εισόδου στον κόσμο των ελεφάντων.
