Δεκαπενταύγουστος, η γιορτή της Παναγίας

Ο Δεκαπενταύγουστος -το Πάσχα του καλοκαιριού, όπως χαρακτηρίζεται- είναι μια από τις σπουδαιότερες γιορτές της χριστιανοσύνης. Την ημέρα αυτή τιμούμε την Κοίμηση της Θεοτόκου. Χιλιάδες άνθρωποι σπεύδουν στους ναούς για να γιορτάσουν την Παναγία, μια μορφή η οποία είναι ιδιαίτερα αγαπητή στους πιστούς και στην οποία προστρέχουν συχνά για να ζητήσουν τη βοήθειά της. Άλλωστε πολλά από τα προσωνύμιά της το φανερώνουν αυτό. Συχνά χαρακτηρίζεται ως Παναγία Βοήθεια, Παραμυθία, Ελεούσα. Δεν υπάρχει ούτε ένας τόπος που να μην έχει κάποιο εκκλησάκι αφιερωμένο στη χάρη της.

 

Η γέννηση και ο βίος της Παναγίας

 

Γονείς της Παναγίας ήταν ο Ιωακείμ και η Άννα. Οι δυο τους δυσκολεύτηκαν πολύ να αποκτήσουν παιδιά. Είχαν φτάσει σε μεγάλη ηλικία και ήταν άτεκνοι, κάτι που αποτελούσε στίγμα για την κοινωνία της εποχής. Η Άννα προσευχόταν κάθε μέρα ζητώντας ένα παιδί, το οποίο, αν το αποκτούσε, είχε δώσει υπόσχεση να το αφιερώσει στον Θεό. Έτσι κι έγινε. Η Άννα έμεινε έγκυος, γέννησε, κι όταν η Μαριάμ έγινε τριών ετών την πήγαν στον Ναό της Ιερουσαλήμ. Η γέννησή της γιορτάζεται στις 8 Σεπτεμβρίου και τα Εισόδια στον Ναό στις 21 Νοεμβρίου.

Η Παναγία μεγάλωσε μέσα στον Ναό, ποτισμένη με τις αρετές και το πνεύμα των Πατέρων που την καθοδηγούσαν. Όταν όμως έγινε 15 ετών δεν μπορούσε να παραμείνει στον Ναό και -καθώς οι γονείς της είχαν πεθάνει- οι ιερείς τη μνήσθευσαν με τον Ιωσήφ. Ο Ιωσήφ ήταν μακρινός συγγενής της, χήρος και είχε ήδη παιδιά.

Τέσσερις μήνες μετά τη μετακόμισή της στον Ιωσήφ η Παναγία δέχτηκε την επίσκεψη του Αρχάγγελου Γαβριήλ, που την ενημέρωσε ότι επιλέχθηκε από τον Θεό για να κυοφορήσει τον Ιησού. Κατόπιν, ενημερώθηκε και ο Ιωσήφ από Άγγελο Κυρίου για να μη διώξει την Παναγία για τη φαινομενικά αδικαιολόγητη κύηση.

Όταν πια πλησίαζαν οι μέρες της γέννησης του Ιησού, ο Ιωσήφ με την Παναγία ταξίδεψαν στη Βηθλεέμ για την υποχρεωτική απογραφή του πληθυσμού. Λόγω της μεγάλης μετακίνησης των ανθρώπων εξαιτίας της απογραφής, το μόνο μέρος που βρήκαν για να μείνουν ήταν ένας στάβλος, κι εκεί έφερε στη ζωή η Παναγία τον υιό της. Όμως το νεογέννητο κινδύνευε από τη μανία του Ηρώδη, που έχει διατάξει να θανατωθούν όλα τα νήπια. Έτσι, ο Ιωσήφ, η Μαρία και ο Ιησούς κατέφυγαν στην Αίγυπτο.

Μετά τον θάνατο του Ηρώδη επέστρεψαν και εγκαταστάθηκαν στη Ναζαρέτ όπου και μεγάλωσε ο Ιησούς. Η Παναγία έβλεπε στο πρόσωπο του γιου της τον Μεσσία που της είχε περιγράψει ο Αρχάγγελος Γαβριήλ. Ήταν δίπλα του διακριτικά σε όλες τις διδασκαλίες και τις δοκιμασίες του. Ήταν δίπλα του και στο Μαρτύριο και τη Σταύρωσή του. Ήταν η πρώτη που είδε τον Ιησού μετά την Ανάστασή του και μετέδωσε το χαρμόσυνο μήνυμα σε όλους τους μαθητές του.

 

Η Κοίμηση της Θεοτόκου

 

Μετά την Ανάσταση του Ιησού η Παναγία έμεινε στο σπίτι του Ευαγγελιστή Λουκά, στην Ιερουσαλήμ. Η παράδοση λέει ότι τρεις μέρες πριν από την Κοίμησή της Άγγελος Κυρίου την ενημέρωσε γι’ αυτό που επρόκειτο να συμβεί. Αυτές τις μέρες τις πέρασε στο όρος των Ελαιών προσευχόμενη. Παρόντες στην Κοίμησή της ήταν και οι Απόστολοι, που μεταφέρθηκαν θαυματουργικά -μέσω μιας νεφέλης- στο σπίτι του Ευαγγελιστή Λουκά. Η ταφή της έγινε στον κήπο της Γεσθημανής, εκεί που δεσπόζει σήμερα ο Τάφος της Παναγίας. Από την ταφή της έλειπε ο Ευαγγελιστής Θωμάς ο οποίος ζήτησε να ανοιχθεί ο τάφος για να μπορέσει κι εκείνος να την προσκυνήσει. Τρεις μέρες αργότερα ανοίχθηκε και διαπιστώθηκε η Ανάληψη της Παναγίας στους ουρανούς.

 

Τα προσωνύμια της Παναγίας

 

Όπως επισημάνθηκε και παραπάνω, η Παναγία είναι ιδιαίτερα αγαπητή στους πιστούς γι’ αυτό και υπάρχουν πολλοί ναοί σε όλη τη χώρα αλλά και πολλές διαφορετικές ονομασίες που της προσδίδονται. Οι ονομασίες αυτές -που υπολογίζεται ότι φτάνουν τις 6000- πηγάζουν από:

  1. Τον εικονογραφικό τύπο της εικόνας: Βρεφοκρατούσα, Γλυκοφιλούσα, Θρηνούσα κ.ά.
  2. Την εκάστοτε ιδιότητα που της προσδίδεται: Ελεούσα, Οδηγήτρια, Φανερωμένη κ.ά.
  3. Τον τόπο που βρέθηκε η εικόνα της: Σπηλαιώτισσα, Μυρτιδιώτισσα, Θαλασσινή κ.ά.
  4. Τον  τόπο καταγωγής της εικόνας: Σουμελά, Χοζοβιώτισσα, Αθηνιώτισσα κ.ά.
  5. Την τεχνοτροπία του ναού της: Γαλακτόκτιστη, Κρεμαστή, Πελεκητή κ.ά.
  6. Τον χρόνο εορτασμού της: Φλεβαριανή, Δεκαπεντούσα, Τριτιανή κ.ά.
  7. Το κάλλος της: Καχαριτωμένη, Ηλιόκαλλη, Χρυσοπαντάνασσα κ.ά.
  8. Ιδιαίτερα χαρίσματά της: Παντάνασσα, Χρυσοπηγή, Χρυσοποδαρίτισσα κ.ά.

 

Πάνω από 300 παρακλήσεις έχουν γραφτεί για διάφορες εικόνες της Παναγίας. Εκτός από τις Παρακλήσεις έχουν γραφτεί και ύμνοι που ονομάζονται «Θεοτοκία». Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι ο σημαντικότερος εξ’ αυτών, καθώς και οι ύμνοι που συμπεριλαμβάνονται στον Μικρό και στον Μεγάλο Παρακλητικό Κανόνα. Πολλές δεήσεις ψάλλονται επίσης ζητώντας τη βοήθεια της Παναγίας.

Εικόνες