Ιστορία - Λαογραφία

Ο γάμος στον Πόντο δεν αποτελούσε απλά ένα ευχάριστο γεγονός, αλλά ένα μάλλον συνταρακτικό, μιας που τη συγκεκριμένη στιγμή αποχωρίζονταν η μάνα από την κόρη. Η μητέρα της νύφης, παρακαλούσε τη συμπεθέρα να αγαπούν και να φροντίζουν την κόρη της σα να είναι δικό τους παιδί και να μη χαθούν οι δυο οικογένειες και της στερήσουν τη χαρά να βλέπει την κόρη της.

Μια βδομάδα πριν το γάμο, συγγενείς του γαμπρού επισκέπτονταν τους γονείς της νύφης, γινόταν το ″λογόπαρμα″ και σιγούρευαν ότι όλα ήταν έτοιμα για την Κυριακή. Με την οριστικοποίηση οι συγγενείς του γαμπρού έδιναν χρήματα στους γονείς της νύφης ή παρέδιδαν τα νυφιάτικά της.

Οι προσκλήσεις για το γάμο γίνονταν άλλοτε με ούζο που κερνούσαν στο σπίτι, άλλοτε με κεντημένα μαντηλάκια και πιο συχνά με κεριά. Τα κεριά αυτά τα άφηναν οι συγγενείς των μελλόνυμφων λέγοντας τα εξής λόγια: «Ελάτε την Κερεκήν σο γάμον» και τους έδιναν φιλοδώρημα.

Την Τετάρτη, πριν την Κυριακή, φίλες και συγγενείς της νύφης πήγαιναν στο σπίτι της με δώρα, υφάσματα, ξηρούς καρπούς και φρούτα.

Ανήμερα του γάμου, στο σπίτι του γαμπρού γινόταν μεγάλο γλέντι. Το μεσημέρι, γινόταν το ξύρισμα του γαμπρού, εννοείται με συνοδεία ποντιακής λύρας (κεμεντζέ). Ο κουρέας (περπέρ’ς) που τον ξύριζε, φώναζε κάθε τόσο «ξυράφ κι κόφτ’ θέλ’ ακόνεμαν » και ο κουμπάρος έδινε χρήματα για να συνεχίσει.

Μετά το ξύρισμα, ο γαμπρός έσπαγε την καρέκλα στην οποία καθόταν κατά τη διάρκεια του ξυρίσματος, για προληπτικούς λόγους, για να μην ξανακαθίσει για ξύρισμα, που σημαίνει να μη χαλάσει ο γάμος και παντρευτεί για 2η φορά.

Μετά απ’ όλα αυτά, σειρά είχε το στόλισμά του. Όταν τελείωσε και το στόλισμά του, ξεκινούσαν όλοι για το σπίτι της νύφης, πάλι με τη συνοδεία λύρας (κεμεντζέ). Μπροστά πήγαιναν ο γαμπρός με τον κουμπάρο. Ο γαμπρός, συνήθως, πήγαινε πάνω σε άσπρο ή κόκκινο άλογο. Όταν πλησίαζε, συναντούσε μπροστά του έναν τοίχο, από τους συγγενείς της νύφης. Ο ρόλος του τοίχου ήταν να εμποδίσει το γαμπρό να μπει στο σπίτι της νύφης. Ο μόνος τρόπος για να διαλυθεί ήταν να πληρώσει ο γαμπρός. Δώριζε μια κότα και ένα κρασί και τότε του επέτρεπαν να περάσει.

Στη συνέχεια, κατέβαινε από το άλογο, έμπαινε με το δεξί και αγκάλιαζε την πεθερά του. Οι συγγενείς του, που τον συνόδευαν, παρέδιδαν στη νύφη τα νυφιάτικά της και ένα ψωμί (ευλογημένο από παπά), το οποίο έκοβαν στη μέση και το έτρωγαν οι δυο αντιπρόσωποι των οικογενειών.

Την ώρα του στολισμού της νύφης, συγκεκριμένα τη στιγμή που φορούσε το νυφικό της, έκλαιγαν μάνα και κόρη γιατί αποχωρίζονταν. Τη στιγμή εκείνη ετοίμαζε η πεθερά φούστουρο (αυγά ομελέτα) – θεωρούταν καλό φαγητό – στο γαμπρό κι εκείνος με τη σειρά του την καλόπιανε δωρίζοντάς της ένα ασημένιο νόμισμα.

Μετά απ’ αυτά, ξεκινούσαν για την εκκλησία. Γαμπρός, νύφη και κουμπάρος πήγαιναν καβάλα σε άλογα. Πίσω τους ακολουθούσαν οι υπόλοιποι. Τη συγκεκριμένη στιγμή ο λυράρης έπαιζε λυπητερό τραγούδι, γιατί πλησίαζε η στιγμή του αποχωρισμού της κόρης από τη μάνα.

Στην εκκλησία, τη στιγμή του ″χορού του Ησαϊα″, οι καλεσμένοι έριχναν ξηρά μούρα (τσεμίτσε), ρύζι, σιτάρι και άλλοι χρήματα, τα οποία μάζευαν τα μικρά παιδιά. 

Μετά το μυστήριο, οι νεόνυμφοι πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού, στο οποίο και θα έμεναν, για να κάνουν δυο έθιμα για γούρι. Καταρχήν, όταν περνούσε η νύφη το κατώφλι,έβαζαν μπροστά στα πόδια της ένα κιλίμι ∙ εκείνη έπρεπε να το πετάξει από το δρόμο της. Μ’ αυτό ήθελαν να συμβολίσουν τα εμπόδια – προβλήματα που θα συναντήσει στο δρόμο του έγγαμου βίου και που, όμως, θα καταφέρει να τα περάσει. Κι ένα δεύτερο έθιμο, ήταν αυτό που την οδηγούσαν στο τζάκι του σπιτιού κι εκεί έπρεπε να πατήσει με το καλό πόδι – το δεξί – τη στάχτη. Αυτό συμβόλιζε την πίστη και αφοσίωση της στο πρόσωπο του άντρα της, παρά τις δυσκολίες.

Μετά απ’ όλα αυτά ξεκινούσε το γαμήλιο γλέντι. Μετά τα μεσάνυχτα, χόρευαν όλοι σε κύκλο, μέσα στον οποίο κρατούσαν αναμμένα κεριά. Το γλέντι τελείωνε Δευτέρα πρωί. Μέχρι τότε δεν κοιμόταν κανείς και εννοείται ούτε και οι νεόνυμφοι. Η 1η νύχτα του γάμου τους, ουσιαστικά, ήταν αυτής της Δευτέρας. Για το νυφιάτικο κρεβάτι υπεύθυνη ήταν συνήθως μια θεία της νύφης. Αυτή φρόντιζε για το στρώσιμο των σεντονιών.