Γεώργιος Παπανικολάου

Ο Γεώργιος Παπανικολάου είναι ο γιατρός που η ερευνητική του πορεία χάρισε στις γυναίκες όλου του κόσμου το γνωστό τεστ Παπανικολάου ή τεστ Παπ, την εξέταση που μπορεί να εντοπίσει σε πρώιμο στάδιο τις κυτταρικές ανωμαλίες που σχετίζονται με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Γεννήθηκε το 1883 στην Κύμη της Εύβοιας. Πατέρας του ήταν ο Νικόλαος Παπανικολάου, που ασχολούνταν με την ιατρική αλλά και την πολιτική. Μητέρα του η Μαρία Κριτσούτα, μια ιδιαίτερα μορφωμένη και έξυπνη γυναίκα. Ολοκληρώνει το Δημοτικό σε αυτή την επαρχιακή πόλη, στενά δεμένος με τη φύση και την οικογένειά του. Έπειτα οι γονείς του τον στέλνουν στην Αθήνα όπου συνεχίζει το Γυμνάσιο. Σε ηλικία μόλις 15 ετών αρχίζει να φοιτά στην Ιατρική Σχολή Αθηνών. Παράλληλα μαθαίνει ξένες γλώσσες (γαλλικά, γερμανικά), σπουδάζει μουσική (8 χρόνια βιολί) και διαβάζει πυρετωδώς φιλοσοφία, η οποία τον γοητεύει. Οι απόψεις του Καντ, του Νίτσε, του Γκαίτε και πολλών άλλων φιλοσόφων έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του και στη μετέπειτα πορεία της ζωής του. Παίρνει το πτυχίο Ιατρικής στα 21 του χρόνια και, αφού εκπληρώνει τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις, αρνούμενος να ακολουθήσει καριέρα στρατιωτικού γιατρού, επιστρέφει στην Κύμη.

Στη γενέτειρά του μένει για κάποια χρόνια, δίχως να είναι σίγουρος αν θέλει να ασχοληθεί με την ιατρική. Ο πατέρας του, το 1907, αποφασίζει να ξοδέψει τις οικονομίες του ώστε ο Παπανικολάου να συνεχίσει τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο εξωτερικό. Επιλέγει τον κλάδο της Βιολογίας και την πόλη Ιένα της Γερμανίας. Στη συνέχεια μεταβαίνει στο πανεπιστήμιο του Μονάχου όπου, μετά την εργασία του Περί των συνθηκών της διαφοροποιήσεως του φύλου των Δαφνιδών, του απονέμεται ο τίτλος του διδάκτορα. Αποφασίζει ότι αυτό που τον ενδιαφέρει περισσότερο είναι η έρευνα και επιστρέφει στην Ελλάδα το 1910. Διαπιστώνει ότι οι συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές γι’ αυτό που θέλει να κάνει και, αφού παντρεύεται την Ανδρομάχη Μαυρογένη -τη σύντροφο και συνεργάτη του καθ’ όλη τη διάρκεια της  ζωής του-, μετακομίζουν μαζί στο Μονακό για να πάρει μέρος σε μια έρευνα του Ωκεανογραφικού Ινστιτούτου του Μονακό. Η ερευνητική του πορεία διακόπτεται με τη συμμετοχή του στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912.

Μετά από έναν χρόνο εγκαθίστανται πλέον στη Νέα Υόρκη, όπου αρχίζουν να κάνουν με τη γυναίκα του διάφορες δουλειές του ποδιού για να επιβιώσουν. Τελικά απευθύνεται στον καθηγητή Μόργκαν -ο οποίος γνωρίζει τις εργασίες του από το πανεπιστήμιο του Μονάχου- και τον βοηθά να διοριστεί βοηθός του παθολογοανατομικού τμήματος του Νοσοκομείου της Νέας Υόρκης, όπου παίρνει και τη σύζυγό του ως βοηθό. Το διάστημα 1914-61 κάνει έρευνα στο πανεπιστήμιο Κορνέλ και αποκτά όλους τους τίτλους της ακαδημαϊκής ιεραρχίας, χωρίς βέβαια να χρειαστεί ποτέ να διδάξει. 

Οι έρευνές του ξεκινούν από τη μελέτη του επιχρίσματος του κόλπου σε ινδικά χοιρίδια. Σύντομα αντιλαμβάνεται την ορθότητα των ερευνών του και πραγματοποιεί κλινικές μελέτες και σε γυναίκες -με πρώτη τη σύζυγό του, από την οποία έπαιρνε συχνά κολπικό επίχρισμα. Το 1928 παρουσίασε την εργασία του Νέα διάγνωση του καρκίνου, την οποία ο επιστημονικός κόσμος αντιμετώπισε επιφυλακτικά. Ο Παπανικολάου όμως συνέχισε την έρευνά του και τελικά, το 1943, παρουσίασε την ανατρεπτική για τα δεδομένα της εποχής εργασία Διάγνωσις του καρκίνου της μήτρας μέσω των κολπικών επιχρισμάτων. Ένας νέος κλάδος βιολογίας είχε γεννηθεί, ο κλάδος της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας. Το 1954 εκδίδεται ο Άτλαντας της Αποφολιδωτικής Κυτταρολογίας που αποτελεί ένα από τα πληρέστερα και σημαντικότερα συγγραφικά έργα του Παπανικολάου. 

Το ερευνητικό του έργο ήταν πολύ σημαντικό και συνεχίζει μέχρι και στις μέρες μας να σώζει τις ζωές εκατομμύρια γυναικών, καθώς το τεστ Παπανικολάου εξακολουθεί να αποτελεί τη σημαντικότερη εξέταση για τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Δυστυχώς δεν πρόλαβε να ηγηθεί του Καρκινολογικού Ινστιτούτου στο Μαϊάμι και να συνεχίσει την έρευνά του γιατί πέθανε από ανακοπή καρδιάς το 1962.

Εικόνες