Τα ανθρωπόμορφα ψωμάκια του Αγίου Αντωνίου στο Λουτρό Σφακίων
Στον μικρό ναό του Αγίου Αντωνίου στο Λουτρό Σφακίων αναβιώνει κάθε χρόνο ένα έθιμο, που οι ρίζες του εντοπίζονται στη Μινωική εποχή, ίσως και παλιότερα. Ανήμερα της γιορτής του Αγίου, οι άνθρωποι της γύρω περιοχής προσφέρουν τάματα στον ναό ανθρωπόμορφα ψωμάκια, προσευχόμενοι υπέρ υγείας.
Πολλοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι το έθιμο ξεκίνησε στη Μινωική εποχή. Οι Μινωίτες, γνωστοί για την απαράμιλλη τέχνη τους στην κατασκευή ειδωλίων, συνήθιζαν να προσφέρουν πήλινα ειδώλια ως τάματα προς τους θεούς τους. Ανασκαφές σε πλήθος ιερών που βρίσκονται στα βουνά της Κρήτης έχουν φέρει στο φως εκατοντάδες ανθρωπόμορφα ειδώλια.
Όπως είναι εύλογο ότι, οι παγιωμένες συνήθειες αιώνων, που σχετίζονται με την πεποίθηση του ανθρώπου για καλή τύχη και υγεία, είναι δύσκολο να εξαλειφθούν με την εμφάνιση μιας νέας θρησκείας. Το πιθανότερο λοιπόν είναι να ενσωματωθούν, όπως συνέβη με τις περισσότερες λατρευτικές εκδηλώσεις των αρχαίων Ελλήνων.
Έτσι, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αντωνίου, ανάβουν οι φούρνοι της περιοχής έτοιμοι να φτιάξουν τα σύγχρονα ειδώλια. Το υλικό κατασκευής τους είναι τώρα πια το ζυμάρι. Μορφές που αναπαριστούν ανθρώπους ή ανθρώπινα μέλη -ανάλογα με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει κάθε οικογένεια- φουρνίζονται και προσφέρονται στον ναό, με σκοπό να τα ευλογήσει ο παπάς, ο οποίος κάνει δέηση υπέρ υγείας. Μετά το πέρας της λειτουργίας οι άρτοι κόβονται και μοιράζονται στους πιστούς. Παλαιότερα, που η επιβίωση των ανθρώπων ήταν άμεσα συνδεδεμένη με την κτηνοτροφία, ως τάματα προσφέρονταν και ζωόμορφοι άρτοι, υπέρ της υγείας των ζώων που εξέτρεφε κάθε οικογένεια.
Το έθιμο στις μέρες μας δυστυχώς φθίνει, όσο φθίνει και η πίστη των ανθρώπων.
