Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς και η προέλευση του εθίμου

Η Πρωταπριλιά στη χώρα μας αλλά και ανά των κόσμο θεωρείται επίσημα η ημέρα του ψεύδους. Είναι η μέρα που τα ψέματα όχι μόνο συγχωρούνται αλλά επιβάλλονται κιόλας. Ακόμη και τα ΜΜΕ παίρνουν μέρος στις φάρσες, διαδίδοντας ψεύτικες ειδήσεις που μέχρι το τέλος της ημέρας τελικά διαψεύδουν.

Το έθιμο ήρθε στην Ελλάδα από την Ευρώπη. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς ξεκίνησε, ωστόσο υπάρχουν δύο εκδοχές που είναι οι επικρατέστερες για την προέλευσή του. Η μία εκδοχή υποστηρίζει ότι το έθιμο ξεκίνησε από τη Γαλλία τον 16ο αιώνα. Υπαίτιος στην ουσία ήταν ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος ο 9ος, ο οποίος θέλησε να μεταφέρει την Πρωτοχρονιά από την 1η Απριλίου που εορταζόταν μέχρι τότε στην 1η Ιανουαρίου που την γιόρταζαν τα υπόλοιπα κράτη της Ευρώπης. Η κίνησή του αυτή -όπως είναι φυσικό- δεν χαιρετήθηκε με ενθουσιασμό από όλους τους κατοίκους της χώρας. Αρκετοί συνέχιζαν να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά την 1η Απριλίου. Για να κοροϊδέψουν αυτή την επιμονή τους οι εορτάζοντες την 1η Ιανουαρίου την Πρωτοχρονιά τους έστελναν δώρα για να γιορτάσουν την ψεύτικη Πρωτοχρονιά τους. Με το πέρασμα των χρόνων η συνήθεια αυτή καθιερώθηκε ως έθιμο, μόνο που σιγά σιγά εξαλείφθηκαν τα δώρα και παρέμειναν μόνο τα ψέματα.

Η δεύτερη εκδοχή έρχεται από τη βορειοδυτική Ευρώπη όπου κατοικούσαν οι Κέλτες. Ο λαός αυτός αποτελούνταν από εξαιρετικούς ψαράδες, οι οποίοι ήταν γνωστοί σε όλο τον κόσμο για την επιδεξιότητά τους στο ψάρεμα. Η περίοδος ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Ωστόσο, ίσως εξαιτίας του άστατου καιρού που επικρατούσε ακόμη, οι πρώτες ψαριές τους τους απέφεραν ελάχιστα ψάρια. Οι Κέλτες όμως, επειδή δεν ήθελαν να βλάψουν το καλό όνομά τους -μιας και ήξεραν ότι σε λίγο καιρό οι ψαριές τους θα ήταν προσοδοφόρες- έλεγαν ψέματα ότι έπιαναν πολλά ψάρια από την πρώτη κιόλας μέρα. Έτσι, λόγω του δικού τους ψέματος, καθιερώθηκε η Πρωταπριλιά ως ημέρα ψεύδους. 

Στην Ελλάδα το έθιμο ακολουθείται κάθε χρόνο με πολλά ψέματα και φάρσες. Σε αρκετές περιοχές της χώρας μας πιστεύεται ότι αυτός που καταφέρνει να εξαπατήσει τους άλλους με τα ψέματά του θα έχει καλή τύχη ή καλή σοδειά για όλο τον χρόνο. Αντίθετα ο εξαπατημένος θα έχει κακή τύχη όλη τη χρονιά. Οι λαογράφοι Λουκάτος και Μέγας υποστηρίζουν ότι τα ψέματα έχουν επίσης αποτρεπτικό χαρακτήρα. Λέγονται με σκοπό να εξαπατήσουν τα κακά πνεύματα και να τα αποτρέψουν από το να καταστρέψουν τη σοδειά, μιας και την εποχή αυτή η φύση αναγεννάται και ξεκινούν να φυτρώνουν οι σπόροι που είχαν μείνει μέσα στη γη όλο τον χειμώνα.

Εικόνες