Ιστορία - Λαογραφία

Ο οδοντωτός σιδηρόδρομος Διακοπτού-Καλαβρύτων είναι μία από τις ομορφότερες τουριστικές θεματικές διαδρομές της Ελλάδας. Καθημερινά ξεκινά από το επίπεδο της θάλασσας και σκαρφαλώνει στις απόκρημνες και φιδογυριστές πλαγιές των βουνών πλάι στον Βουραϊκό ποταμό για να καταλήξει στην πόλη των Καλαβρύτων. Παρόλο που σήμερα η χρήση του είναι αποκλειστικά τουριστική, η αιτία κατασκευής του ήταν η μείωση του κόστους και του χρόνου διακίνησης των αγαθών. 

Υπεύθυνος για την έμπνευση και υλοποίηση του έργου ήταν ο Χαρίλαος Τρικούπης. Η ιδέα ήταν να διασχίζει το φαράγγι ένα μικρό και ευέλικτο τρένο, που θα μεταφέρει εύκολα και γρήγορα τα εμπορεύματα στα Καλάβρυτα. Το έργο ανατέθηκε για μελέτη σε Γάλλους επιστήμονες το 1889 και ο εκτιμώμενος χρόνος υλοποίησής του ήταν οι δέκα μήνες. Για την κατασκευή του κλήθηκαν να έρθουν στην Ελλάδα Ιταλοί εργάτες που είχαν εμπειρία από παρόμοιες κατασκευές στις Άλπεις. Φιλοδοξία του Τρικούπη ήταν η σιδηροδρομική γραμμή να φτάσει μέχρι την Τρίπολη, φιλοδοξία που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, γιατί το κόστος ήταν πολύ μεγαλύτερο από αυτό που αρχικά υπολογίστηκε και ο χρόνος κατασκευής έφτασε τα 7 χρόνια.

Όταν τελικά η σιδηροδρομική διαδρομή ολοκληρώθηκε, αριθμούσε 49 γέφυρες και 13 τούνελ, που θυμίζουν περισσότερο πέτρινες σπηλιές. Το πλάτος της γραμμής είναι μόλις 75 εκατοστά -το μικρότερο πλάτος γραμμών στην Ευρώπη. Η υψομετρική διαφορά που καλείται να καλύψει είναι 750 μέτρα. Για αυτόν τον λόγο, στις απότομες πλαγιές οι ράγες αλλάζουν μορφή έτσι ώστε το τρένο να μπορεί να γαντζώνεται με τα «δόντια» του και να είναι εφικτή η ασφαλής και εύκολη ανάβαση και κατάβαση. Πρώτος επιβάτης ήταν ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α΄. Η πρόβλεψη ήταν να χρησιμοποιηθούν ηλεκτροκίνητες μηχανές οι οποίες θα χρησιμοποιούσαν ηλεκτρική ενέργεια από φράγματα που θα κατασκευάζονταν στον Βουραϊκό ποταμό. Τελικά αυτό δεν ήταν εφικτό κι έτσι χρησιμοποιήθηκαν ατμοκίνητες μηχανές που ανεφοδιάζονταν με νερό σε κάθε στάση μέσω των υδατόπυργων που είχαν δημιουργηθεί.

Σήμερα το τρένο είναι ηλεκτροκίνητο και έχει αντικατασταθεί με σύγχρονα βαγόνια και μηχανές με τον εκσυγχρονισμό της γραμμής το 2016. Η 22 χιλιομέτρων διαδρομή διασχίζει το πανέμορφο φαράγγι του Βουραϊκού, με το τρένο να κινείται με ταχύτητα 30-40 χιλιόμετρα στην κανονική διαδρομή και 6-15 χιλιόμετρα στη διαδρομή με τα «δόντια». Μεγάλο μέρος της διαδρομής αποτελεί και το Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4, που είναι μία από τις πιο δημοφιλείς περιπατητικές διαδρομές της χώρας μας. Το φαράγγι γεμίζει με κόσμο το δεύτερο Σαββατοκύριακο του Μαΐου, όταν γίνεται η καθιερωμένη κατάβαση του Βουραϊκού.