Κωστής Παλαμάς
Ο Κωστής Παλαμάς ήταν ποιητής, πεζογράφος, δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Η συμβολή του ήταν καίρια στην ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης και στην επικράτηση της δημοτικής στα λόγια κείμενα.
Γεννήθηκε στην Πάτρα το 1859. Το 1866 χάνει και τους γονείς του και μετακομίζει μαζί με τα αδέρφια του στο Μεσολόγγι, όπου θα μεγαλώσει υπό τη φροντίδα του θείου του. Μετά το πέρας των εγκυκλίων σπουδών του εγγράφεται στη Νομική Αθηνών το 1875, την οποία μερικά χρόνια αργότερα θα εγκαταλείψει για να ασχοληθεί με την ποίηση και τις πνευματικές του αναζητήσεις.
Η πρώτη του ποιητική σύνθεση με τίτλο Μισολόγγι εκδίδεται δύο χρόνια αργότερα. Επίσης δημοσιεύει ποιήματά του στις εφημερίδες Ραμπαγάς, Ακρόπολη, Μη χάνεσαι, έχοντας σαφή προτίμηση στη δημοτική έναντι της καθαρεύουσας. Για να βγάζει τα προς το ζην, εργάζεται ως δημοσιογράφος για μερικά χρόνια, ώσπου το 1897 διορίζεται Γενικός Γραμματέας του Πανεπιστημίου Αθηνών, όπου θα παραμείνει μέχρι το 1928.
Το 1886 εκδίδει την ποιητική συλλογή Τα τραγούδια της πατρίδος μου, με την οποία ουσιαστικά συστήνεται στο ευρύτερο κοινό. Ακολουθούν τα Μάτια της ψυχής μου (1890), που αποσπά βραβείο στον Φιλαδέλφειο ποιητικό διαγωνισμό. Ο Παλαμάς με την ποίησή του επιχειρεί να αποστασιοποιηθεί από τον ρομαντισμό της παλαιότερης γενιάς και να επιτύχει τη σύνδεση της εγχώριας ποιητικής παράδοσης με τις ευρωπαϊκές καλλιτεχνικές εξελίξεις. Η αναγνώρισή του είναι μεγάλη και του ανατίθεται να συνθέσει τον Ολυμπιακό Ύμνο το 1895 -που τον μελοποιεί ο Σ. Σαμαράς- και υπό τους ήχους του γίνεται η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας έναν χρόνο αργότερα. Ακολουθούν οι ποιητικές συλλογές Ίαμβοι και Ανάπαιστοι (1897), Χαιρετισμοί της Ηλιογέννητης (1900) και Ασάλευτη ζωή (1904). Το 1898, συγκλονισμένος από τον θάνατο του γιου του Άλκη, γράφει το ποίημά του Τάφος, σε θρηνητικό και λυρικό τόνο. Ακολουθούν οι δύο μεγάλες συνθέσεις της ώριμης περιόδου του ποιητικού έργου του Παλαμά, Ο Δωδεκάλογος του Γύφτου (1907) και Η φλογέρα του βασιλιά (1910). Με αυτές τις συνθέσεις ο Παλαμάς καθιερώνεται ως «εθνικός ποιητής», που προωθεί τα εθνικά ιδανικά και εκφράζει την επιθυμία για μια θριαμβευτική άνοδο του ελληνισμού.
Το έργο του ως δοκιμιογράφος και κριτικός λογοτεχνίας είναι εξίσου σημαντικό με το ποιητικό. Συμβάλλει στην ανανέωση της ποιητικής σκηνής συστήνοντας στο ελληνικό κοινό σύγχρονους ποιητές, ευρωπαίους συγγραφείς και ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα. Μέσω της κριτικής που ασκεί σε γνωστές εφημερίδες της εποχής -και γνωρίζοντας το πόσο επηρεάζει το ευρύτερο κοινό- θέτει στέρεες βάσεις για την επικράτηση της δημοτικής ως λογοτεχνική γλώσσα.
Το 1914 του απονέμεται το Εθνικό αριστείο γραμμάτων και τεχνών. Το 1926 γίνεται βασικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και το 1930 εκλέγεται Πρόεδρός της. Πεθαίνει τον Φεβρουάριο του 1943 και η κηδεία του μετατρέπεται στην πρώτη αντικατοχική διαδήλωση στη γερμανοκρατούμενη Αθήνα.
