Ιστορία - Λαογραφία

Λόρδος Βύρωνας

Ο πιο γνωστός ίσως από όλους τους φιλέλληνες ήταν ο Λόρδος Βύρωνας. Η απόφασή του να παρατήσει την άνετη ζωή του στην Αγγλία και να έρθει στην Ελλάδα πρέπει να υποκινήθηκε και από το γεγονός ότι οι σπουδές του σχετίζονταν με τη μελέτη της αρχαίας Ελλάδας. Μάλιστα, είχε επισκεφθεί ήδη τη χώρα μας το 1809 ως περιηγητής, κατά τη συνήθεια των Ευρωπαίων την εποχή εκείνη. Η άφιξή του όμως με σκοπό να συμμετέχει ενεργά στον αγώνα έγινε τον Ιανουάριο του 1824 στο Μεσολόγγι, όπου ήδη ο λαός τον περίμενε και τον καλωσόρισε θερμά. Εκεί, παρέχοντας χρήματα προχώρησε στην οργάνωση ενός ιδιωτικού μικρού στρατού από 40 Σουλιώτες. Κάποια από αυτά τα χρήματα τα προόριζε και για τη συντήρηση του στόλου. Ο ίδιος έγραφε: «Θα μείνω εδώ ώσπου να βεβαιωθώ ότι ή  η Ελλάδα θα αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό ή θα πέσει πάλι στην εξουσία τους. Όλα τα εισοδήματά μου θα δαπανηθούν γι’ αυτόν τον σκοπό». Όλο αυτό έγινε πηγή έμπνευσης όπως και τα ποιήματά του, που είχαν ως θέμα τη μάχη των Ελλήνων αλλά και το Μεσολόγγι. Ο Λόρδος Βύρωνας είχε στενές επαφές με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο και ήταν ο συνδετικός κρίκος με τη Φιλελληνική Επιτροπή του Λονδίνου, της οποίας αποτελούσε απεσταλμένος.

Δυστυχώς, λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1824, πέθανε από πυρετό σκορπώντας θλίψη. Αξίζει να αναφερθεί πως ο Διονύσιος Σολωμός, με αφορμή το γεγονός αυτό, έγραψε μία ωδή με τίτλο Ωδή εις τον θάνατο του Λόρδου Μπάιρον. Ως προσωπικότητα αποτέλεσε σύμβολο και πηγή έμπνευσης, λόγω της αυτοθυσίας του αλλά και της προσήλωσής του στον σκοπό αυτό που του στοίχισε και τη ζωή. Παρόλο που ήταν αριστοκράτης θυσίασε την άνεσή του για τα ιδανικά που πρέσβευε. Ήταν ένας πραγματικός ιδεολόγος. Οι Έλληνες, αναγνωρίζοντας τη συνδρομή του στον αγώνα, έχουν στήσει αγάλματά του στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις ως ένδειξη αναγνώρισης αλλά και φόρου τιμής.

Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου

Ο Σάμιουελ Γκρίντλεϊ Χάου γεννήθηκε στη Βοστώνη των ΗΠΑ. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην ιατρική, με εξειδίκευση τη χειρουργική, το 1824, στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Παρόλο που ήταν γόνος εύπορης οικογένειας με προδιαγεγραμμένη μια λαμπρή σταδιοδρομία, προτίμησε να πάρει μέρος στον επαναστατικό αγώνα των Ελλήνων. Έτσι, το 1825 μετέβη στη χώρα μας, αρχικά ως εθελοντής στον στρατό και έπειτα τελώντας χρέη ιατρού χειρουργού. Το 1827 επέστρεψε στην πατρίδα του με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα και προμήθειες για τον ελληνικό στρατό. Μέσα σε έναν χρόνο κατάφερε να συγκεντρώσει το καθόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 60000 δολαρίων, το οποίο ταξίδεψε πάλι στην Ελλάδα για να το καταθέσει ο ίδιος στον Αγώνα. Παρέμεινε στην Ελλάδα τα επόμενα δυο χρόνια, συνεχίζοντας να παρέχει τις υπηρεσίες του στον ελληνικό στρατό. Το 1830 επέστρεψε στις ΗΠΑ για να ασκήσει το επάγγελμά του. Η αγάπη του όμως για την Ελλάδα τον έφερε πάλι πίσω το 1847 κι έπειτα το 1867, όταν προσπάθησε με εράνους και εκστρατείες ευαισθητοποίησης να συγκεντρώσει χρήματα και πολεμικές προμήθειες για την Κρητική Επανάσταση.

Κάρολος Νόρμαν

Ο Γερμανός φιλέλληνας Κάρολος Νόρμαν συμμετείχε ενεργά στην Ελληνική Επανάσταση οργανώνοντας τον ελληνικό στρατό. Η στρατιωτική του σταδιοδρομία άρχισε πολύ νωρίς, στην ηλικία των 15 ετών. Ξεκίνησε από τον αυστριακό στρατό, όπου έφτασε να καταλάβει μάλιστα και θέση αξιωματικού. Στη συνέχεια κατατάχθηκε στον στρατό της χώρας του, αργότερα στο πλευρό του Ναπολέοντα κι έπειτα στον στρατό της Πρωσίας. Μετά από εκατοντάδες πολεμικές αναμετρήσεις, το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης τον βρήκε τη στιγμή που είχε παραιτηθεί από τη στρατιωτική του θητεία και ζούσε με τη γυναίκα του στην Ελβετία. Το όνομά του θεωρήθηκε ότι μπορούσε να προσελκύσει εθελοντές στην Ελλάδα αλλά και να τονώσει το ηθικό των Ελλήνων, λόγω της μεγάλης στρατιωτικής πορείας του. Έτσι, τον προσέγγισαν νεαροί φιλέλληνες ζητώντας του να πάρει μέρος στον Αγώνα. Ο Νόρμαν δέχτηκε και η συμβολή του ήταν πραγματικά πολύ σημαντική, με πρώτη νίκη του την αναχαίτιση του τουρκικού ναυτικού στο κάστρο της Μεθώνης.

 Στη συνέχεια πήρε μέρος στην εκστρατεία του Μαυροκορδάτου στην Ήπειρο για την ενίσχυση των Σουλιωτών. Ο Νόρμαν βοήθησε στην οργάνωση και εκπαίδευση των στρατιωτών του Τακτικού Σώματος αλλά και των φιλελλήνων που συμμετείχαν στην επιχείρηση. Στη μάχη στο Κομπότι το 1822, στην οποία είχε το γενικό πρόσταγμα, κατάφεραν να απωθήσουν τους Τούρκους και να αναπτερώσουν με αυτόν τον τρόπο το ηθικό των πολεμιστών. Δυστυχώς όμως οι αποφάσεις που πάρθηκαν στην πορεία, καθώς και η προδοσία του Μπακόλα βρήκαν το Τάγμα των Φιλελλήνων απροετοίμαστο. Πολλοί φιλέλληνες χάθηκαν στη μάχη του Πέτα ανάμεσα σε αυτούς και ο στρατηγός Νόρμαν που τραυματίστηκε θανάσιμα στο στήθος.

Τόμας Γκόρντον

Ο Τόμας Γκόρντον, με καταγωγή από τη Σκωτία, υπήρξε φιλέλληνας και βοήθησε στον αγώνα των Ελλήνων για την ανεξαρτησία τους υλικά, προσφέροντας χρήματα από την περιουσία του, αλλά και ηθικά, συμμετέχοντας ο ίδιος σε πολλές πολεμικές συγκρούσεις. Μετά τις σπουδές του στα κολλέγια του Ήτον και του Μπρέιζνοους, υπηρέτησε στον βρετανικό στρατό, θέση που εγκατέλειψε για να ταξιδέψει, μετά την αποδοχή μεγάλης κληρονομιάς. Σε ένα από τα ταξίδια του επισκέφτηκε και την Ελλάδα και είχε την ευκαιρία να δει από κοντά την κατάσταση που επικρατούσε στο υπόδουλο έθνος. Το 1813 έγινε λοχαγός του ρωσικού στρατού και την επόμενη χρονιά γνώρισε στο Βουκουρέστι τους αδελφούς Υψηλάντη, γνωριμία που υπήρξε καταλυτική για τη μετέπειτα συμμετοχή του στην Ελληνική Επανάσταση.

Με την είδηση της έναρξης της Επανάστασης χρηματοδότησε τον απόπλου ενός πλοίου από τη Μασσαλία που μετέφερε φιλέλληνες και πολεμοφόδια στη χώρα μας. Ο ίδιος συμμετείχε ενεργά στον Αγώνα των Ελλήνων, παίρνοντας μέρος και στην πολιορκία της Τριπολιτσάς. Το 1823 επέστρεψε στη Βρετανία και έγινε μέλος της ελληνικής επιτροπής του Λονδίνου, συνεχίζοντας να προσφέρει χρήματα και στρατιωτικές προμήθειες για τον Αγώνα. Το 1826, μετά από παρότρυνση των Ελλήνων βουλευτών στο Λονδίνο, επιστρέφει στην Ελλάδα για να βοηθήσει στην οργάνωση του στρατού, έχοντας μαζί του το τελευταίο ποσό του δανείου για την Επανάσταση. Μετά από μεσολάβηση του Μακρυγιάννη ανέλαβε την αρχηγεία του στρατού και υπό τις οδηγίες του επιτεύχθηκε η κατάληψη της Καστέλλας του Πειραιά.

Εκτός όμως από την υλική και ηθική συμβολή του στην Ελληνική Επανάσταση ο Γκόρντον άφησε παρακαταθήκη για τη χώρα μας ένα σημαντικό συγγραφικό έργο. Την «Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης». Επί της ουσίας είναι η πρώτη ιστορία για την Ελληνική Επανάσταση. Το έργο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί γράφτηκε από έναν άνθρωπο που συμμετείχε στα γεγονότα και προσπάθησε να τα παρουσιάσει έγκυρα, ολοκληρωμένα και αντικειμενικά.