Ιστορία - Λαογραφία

Κορυφαία στιγμή του αγώνα των Ελλήνων ενάντια στους Γερμανούς κατακτητές υπήρξε η δημιουργία αντιστασιακών οργανώσεων. Η φτώχια, η ανέχεια, η καταστρατήγηση όλων των δικαιωμάτων των υπό κατοχή Ελλήνων, οι συνεχείς δολοφονίες άμαχου πληθυσμού, καθώς και τα μέτρα καταστολής στάθηκαν οι αιτίες για να συσταθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα αντιστασιακές οργανώσεις σε όλη την επικράτεια της χώρας μας, άλλες με πανελλήνια εμβέλεια και άλλες απλώς με τοπική. Με τον καιρό πολλές συγχωνεύτηκαν με αυτές που είχαν πανελλήνια εμβέλεια, άλλες διαλύθηκαν κι άλλες παρέμειναν ανεξάρτητες. Παρόλο που μπορεί να ξεκινούσαν από διαφορετική ιδεολογία, κοινός στόχος όλων των οργανώσεων ήταν η ελευθερία και η εγκαθίδρυση μιας νέας τάξης πραγμάτων στην ελεύθερη χώρα.

ΕΔΕΣ (9 Σεπτεμβρίου 1941). Ως αρχηγός της οργάνωσης παρουσιάζεται ο Νικόλαος Πλαστήρας που ήταν εξόριστος στο Παρίσι. Την οργάνωση του στρατού ανέλαβε ο Ναπολέων Ζέρβας. Ο Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος δεν υποστηριζόταν από κάποιο πολιτικό κόμμα, ωστόσο οι επιδιώξεις του ήταν δημοκρατικές. Στο καταστατικό του όριζε τα εξής: 1. Την αποκατάσταση των κυριαρχικών δικαιωμάτων του λαού, 2. Την εκκαθάριση του στρατεύματος από τα μη δημοκρατικά στοιχεία και 3. Την εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος. Η ένοπλη δράση του εντοπιζόταν κυρίως στη Βορειοδυτική Ελλάδα. 

ΕΑΜ (27 Σεπτεμβρίου 1941). Το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο ιδρύθηκε με τη σύμπραξη του ΚΚΕ, του Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδος, του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδος και της Ένωσης Λαϊκής Δημοκρατίας. Παρόλο που στους κόλπους του προσχώρησαν μόνο τα αριστερά κόμματα, η συμμετοχή των πολιτών ήταν μαζίκη και ανεξάρτητη από τις πολιτικές τους πεποιθήσεις, προφανώς γιατί οι στόχοι του ΕΑΜ ήταν ξεκάθαροι και εξέφραζαν όλους τους πολίτες της χώρας. Όπως αναγράφεται και στο καταστατικό του, στόχοι του είναι: 1. Η απελευθέρωση της χώρας και 2. Η δυνατότητα να επιλέξει ο λαός τον μεταπολεμικό τρόπο διακυβέρνησης της χώρας. Η οργάνωση είχε και στρατιωτικό κομμάτι, τον ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός), που διοικούνταν από τον Θανάση Κλάρα, τον γνωστό σε όλους μας Άρη Βελουχιώτη. Το ΕΑΜ, καταφέρνοντας να συσπειρώσει χιλιάδες πολίτες κάτω από έναν κοινό σκοπό, έγινε η πιο σημαντική πολιτική οργάνωση της αντίστασης.

ΕΚΚΑ (Οκτώβριος 1941). Η Εθνική Και Κοινωνική Απελευθέρωση ιδρύθηκε από τον Γ. Καρτάλη και τον Δ. Ψαρρό. Σκοπός της ήταν: 1. Η απελευθέρωση της χώρας και 2. Η κοινωνική και πολιτική μεταρρύθμιση της ελεύθερης Ελλάδας μετά την απελευθέρωση. Το ένοπλο κομμάτι της οργάνωσης είχε χώρο δράσης κυρίως την Γκιώνα. 

ΕΠΟΝ (23 Φεβρουαρίου 1943). Η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων αποτελούσε στην ουσία το αποτέλεσμα της ένωσης πολλών μικρότερων οργανώσεων (Φιλική Εταιρεία Νέων, Αγροτική Νεολαία Ελλάδας, Λαϊκή Επαναστατική Νεολαία κ.ά) και ήταν μέλος του ΕΑΜ. Σκοποί της ήταν: 1. Η απελευθέρωση της χώρας, 2. Η εξάλειψη του φασισμού και η λαϊκή κυριαρχία και 3. Η υπεράσπιση των δικαιωμάτων και των επιδιώξεων της νέας γενιάς. 

Αξίζει επίσης να αναφέρουμε και κάποιες οργανώσεις που ρίχτηκαν στον αγώνα της αντίστασης με όπλο τους τον λόγο, τις εφημερίδες και τις προκηρύξεις που εξέδιδαν για να πληροφορούν και να αφυπνίζουν τους πολίτες. Οι πιο γνωστές ήταν το «Ελληνικόν Αίμα», που εξέδιδε ημερήσια εφημερίδα και προκηρύξεις, ο «Δημοκράτης», που κινούνταν στους κύκλους των διανοούμενων και εξέδιδε την εφημερίδα Δημοκράτης, η «Μπουμπουλίνα» της Λένας Καραγιάννη που απέκρυπτε και φυγάδευε Άγγλους στρατιώτες, Εβραίους και αμάχους που καταδιώκονταν, και η ΠΕΑΝ, που εξέδιδε την εφημερίδα Δόξα, τροφοδοτούσε με πληροφορίες τους Συμμάχους και κατάφερε καίριο πλήγμα στους Γερμανούς με την ανατίναξη των κεντρικών γραφείων της ΕΣΠΟ.